Styl romański powstał w okresie XI – XIII wieku, kształtując się na bazie trzech rodzajów sztuki – bizantyjskiej, karolińskiej oraz ottońskiej. Został on pierwszym stylem architektonicznym w Europie, który szybko dotarł również do Polski. Wiąże się głównie z Kościołem, dlatego zazwyczaj kojarzony jest ze sztuką sakralną. W dzisiejszym tekście opowiemy sobie więcej o stylu romańskim – co go charakteryzowało oraz co łączyło go z ówczesną średniowieczną sztuką gotycką. Styl romański cechy znajdziesz w artykule.
Jakie były cechy stylu romańskiego?
Tematyka rzeźby romańskiej skupiała się głównie na hagiografii i scenach ze Starego Testamentu, wzbogaconych motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Często przedstawiano również Biblię Pauperum. Charakterystycznym elementem stylu romańskiego było tzw. prawo ram, które nakazywało tworzenie postaci ludzkich dopasowanych do pola kompozycji. Oto główne cechy stylu romańskiego:
- Budownictwo sakralne
- Monumentalizm – grube, masywne mury
- Duże bryły z niewielkimi oknami
- Sakralne płaskorzeźby zdobiące elementy budowli
- Budowle pełniły funkcje obronne
- Wieże urozmaicały kształt budowli
- Prostota formy
- Łuki i sklepienia kolebkowe
Styl romański – cechy pochodzenia
Styl romański swoje cechy miał typowe dla średniowiecza. Przede wszystkim była to sztuka anonimowa, jak każda pochodząca z epoki miecza. Każdy, kto wówczas tworzył dzieło, nie robił tego dla sławy lub dla poklasku, lecz dla Boga. Z tego powodu dzieła nie były podpisywane imieniem ani nazwiskiem. Styl wywodzi się głównie z Francji i Włoszech, skąd pod pretekstem chrzestu Mieszka I został ściągnięty do Polski, zostając na stałe.
Styl romański cechy charakterystyczne dla sztuki
Styl romański cechy charakterystyczne ukazywał głównie na budowlach sakralnych. Kościoły, kaplice, klasztory czy niekiedy nawet zamki przejawiały romanizm swoją architekturą. Zazwyczaj ukazywało się to w postaci potężnych murów i małych okien, które miały przybierać charakter obronny. Jakie wspólne mianowniki łączył w sobie romanizm we wszystkich krajach Europy? Przede wszystkim obiekty w stylu romańskim były wznoszone jedynie z kamienia. Zarówno obiekty sakralne, jak i świeckie miały być dobrze chronione przed najazdami wrogich wojsk. Pod względem architektonicznym, wszystkie budowle zawierały w sobie odmiany głowic kostkowych uformowane z kuli lub sześcianów oraz łuki półkoliste. Kolejną cechą charakterystyczną dla romanizmu były okna (triforia oraz biforia), czyli podwójne lub potrójne otwory okienne. Mianownikiem wspólnym dla wszystkich krajów w tymże stylu były również grube mury i wyraźnie wyodrębnione elementy budowli.
Styl romański cechy dla ozdób i malowideł i rzeźb
Jak wiadomo, w styli romańskim wszystkie rzeźby czy malowidła były tworzone z myślą o obiektach sakralnych. Miało to być zamiennikiem biblii, dla osób, które nie potrafiły czytać. Rzeźby ozdabiały głównie ołtarze, kolumny lub sale zamkowe. Zawierały one wizerunki Jezusa, Maryi lub ilustrowały wszelakie wydarzenia biblijne. Liczne freski na ścianach także ukazywały jedynie religijne wizerunki, zdobiące ściany kościołów czy zamków. Ciekawym tematem wówczas były również ilustracje. Mnisi zajmowali się upiększaniem ksiąg, z cechą szczególną były zdobienia pierwszych liter akapitów.
Styl romański i gotycki – podobne cechy charakterystyczne
Styl gotycki i romański, cechy charakterystyczne posiadały raczej przeciwne sobie, jednak posiadały kilka wspólnych mianowników. W sztuce gotyckiej budowle były wyniosłe, gdyż wierzono, że wtedy ludzie znajdują się bliżej Boga – zaś w romańskim były niskie i masywne. Style różniły się również wielkością filarów, zdobnictwem czy dachami. W stylu gotyckim budowano również z kamienia oraz cegły, podczas gdy w romanizmie stosowany był tylko kamień. Jakie jednak cechy łączą te style? Przede wszystkim obydwa powstały w średniowieczu, więc łączy je ta sama epoka. Drugim wspólnym mianownikiem, było przeznaczenie sztuki romańskiej oraz gotyckiej. Obydwie bowiem służyły do wznoszenia klasztorów, kościołów, kaplic oraz wielu innych miejsc sakralnych powiązanych z religią. Wizualnie jednak nie miały ze sobą wiele wspólnego.
Styl gotycki i romański cechy charakterystyczne
Styl romański i jego cechy są do dziś dobrze widoczne w Polsce. Wiele kościołów w Rzeczypospolitej zostało wybudowane w tejże sztuce i zachowało się w stanie oryginalnym do dziś. Typowymi obiektami sakralnymi dla romanizmu są kolegiata w Tumie koło Łęczycy, kościół w Inowrocławiu, św. Andrzeja w Krakowie, krypta św. Leonarda znajdująca się na Wawelu czy drzwi katedr w Płocku oraz Gnieźnie. Wszystkie owe obiekty łączą podobne malowidła oraz styl architektoniczny, typowy dla romanizmu. Daje to świetny pogląd, jak wówczas w średniowieczu wznoszono budowle sakralne.
Może zainteresuje cię wpis o oświeceniu w Polsce.